Len jest rośliną przemysłową wykorzystywaną przez ludzkość od neolitu, czyli od ok. 7500 lat p.n.e. do dziś. Obecnie dostępna użyteczność tej rośliny jest oczywiście znacznie większa, a szczególnie technologie produkcji tkanin są nieporównywalnie lepsze od tych stosowanych w czasach dawnych. Niemniej len jest rośliną cenioną od zawsze i wykorzystywaną na wiele sposobów. Co warto wiedzieć o lnie i jego właściwościach?

Len w historii

Najsłynniejsza tkanina na świecie, czyli Całun Turyński jest płótnem lnianym o wymiarach 441x112.5-113 cm. Tkaniny lniane wykonywane były jednak już znacznie wcześniej i co więcej, były to tkaniny cenione. Starożytny Egipt pozostawił w swoich grobowcach wiele malowideł przedstawiających uprawę, zbiór oraz produkcję lnianych tkanin, czy lin. Lniane białe szaty nosili kapłani i urzędnicy, a w lniane tkaniny owijano również zmarłych, obecnie znanych jako mumie egipskie. Najsłynniejszy ze względu na wykopaliska faraon Egiptu Tutenchamon został po śmierci owinięty w delikatną lnianą tkaninę o długości ok. kilometra! Len jest również wspominany w Biblii.

Ekspansja na inne tereny, czy to kulturowa, handlowa, czy też łupieżczo-wojenna nie mogłaby mieć miejsca bez pokonywania mórz. Zarówno żagle, jak i liny były wykonywane z płótna lnianego, a ponadto lnu właśnie używano do uszczelniania egipskich statków pływających po Nilu. Rekonstrukcje tego typu łodzi, a w szczególności uszczelnienia do dziś są zresztą wykonywane za pomocą lnu.

Tkaniny lniane były szeroko znane i stosowane również po drugiej stronie Morza Śródziemnego, czyli w Grecji i w Rzymie, a len znany był również na terenie Polski. Istnieją przekazy o wykorzystywaniu lnu, m.in zbieranego z pola przed kwitnieniem, aby pozyskać włókna delikatniejsze, wykorzystywane później do produkcji bielizny.

Len jest również powiązany z tradycją świąteczną. Według niej na wigilijnym stole powinien znajdować się biały lniany obrus, a tradycja ta dotyczy również stołów wielkanocnych. Siemię lniane, czyli nasiona wykorzystywane są w kuchni, najczęściej jako dostarczyciel pożądanego błonnika.

Jak pozyskiwany jest len do produkcji tkanin?

Len charakteryzuje się tym, że włókna występują na całej długości, roślina nie jest więc ścinana, jak np. konopie, lecz wyrywana z korzeniami. Dzięki takiemu podejściu otrzymywane są włókna o różnej charakterystyce oraz zastosowaniu. Ogólnie włókna długie, najcenniejsze pozyskiwane są ze środkowej części łodygi rośliny, a z wierzchołków oraz korzeni uzyskiwane są włókna krótkie. Pierwsze wykorzystywane są do produkcji przędz czesankowych i osnowowych, używanych następnie do produkcji tkanin, drugie nadają się jedynie do wytwarzania przędz zgrzebnych wątkowych.

Oprócz kilku regionalnych i rękodzielniczych miejsc len wykorzystywany jest głównie przemysłowo. Oprócz lin i papieru w ok. 10 proc. wykorzystywania zbiorów, z włókien lnu produkowane są tkaniny, których procentowe użycie oscyluje w granicach:

• 10% – materiały przemysłowe;
• 15% – materiały użytkowe, m.in. pościel i obrusy;
• 15% – materiały obiciowe – tapicerki;
• 60% – odzież różnego przeznaczenia.

Czym charakteryzują się tkaniny z lnu?

Według badań nad właściwościami lnu, które zostały przeprowadzone przez naukowców z Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu tkaniny z lnu charakteryzują się wieloma pozytywnymi właściwościami.

Włókna lnu, a co za tym idzie także wytworzone z nich tkaniny charakteryzują się higroskopijnością, czyli wysoką absorpcją wilgoci. Jest to cecha niezwykle pożądana w odniesieniu do odzieży oraz pościeli. 

Lniana pościel jest wskazana dla wspomagania spokojnego snu, ponieważ posiada właściwości termoizolacyjne i powoduje uczucie przyjemnego chłodu. Podczas występowania upałów 

lniana poszwa na kołdrę wchłania wilgoć oraz nadmiar ciepła, a jednocześnie w momentach chłodu zatrzymuje ciepłotę ciała. Pranie pościeli lnianych może zachodzić praktycznie w każdej temperaturze, a można len nawet wygotowywać i poddawać sterylizacji bez obaw o utratę jego właściwości. Ze względu na zawartość pektyn B w lnianych włóknach, użytkowanie lnianej pościeli nie mechaci jej, a z biegiem czasu doprowadza do coraz przyjemniejszego odczuwania miękkości lnu.

Ogromnym plusem wypowiadanym m.in. przez eksperta z firmy produkującej tkaniny lniane jest brak w lnie właściwości uczuleniowych, co pozwala na użytkowanie pościeli i ubrań lnianych przez osoby borykające się z alergiami. Ponadto len jest bakteriostatyczny oraz bakteriobójczy.

Nie tylko pościel, ale także tekstylia lniane są bardzo przyjazne dla człowieka. Zawarte we włóknach lnu ligniny są świetnym absorbentem szkodliwego promieniowania UV, a to wywołuje w odzieży lnianej efekt tzw. chłodnego chwytu. To z kolei sprawia, że lniana odzież letnia, w tym sportowa doskonale sprawdza się w miesiącach gorących, gdy pożądane jest każde schładzanie ciała. Ponadto len ma właściwości elektrostatyczne, a dodatkowo są one również widoczne nawet przy niewielkiej zawartości lnu w tkaninie. Pościel oraz ubrania lniane są przewiewne, a to jest niezmiernie istotne dla komfortu ich użytkowania.

Len jest stosunkowo drogim materiałem i w celu obniżenia ceny gotowych produktów opracowano metody łączenia lnu, na czym nierzadko zyskują nie tylko takie materiały, jak bawełna, wełna, wiskoza, czy poliester, ale również sam len, np. łączony z jedwabiem. Zabieg ten spowodował również skuteczne zmiękczenie tkanin mieszankowych.

Tkaniny lniane, a także z dodatkiem lnu cechuje wysoka wytrzymałość i trwałość. Świadczą o tym chociażby świetnie zachowane tkaniny z lnu wytworzone w starożytności. Jednocześnie jest to materiał całkowicie ekologiczny, w całości ulegający biodegradacji, chociaż najczęściej zużyte materiały lniane używane są jako półprodukt do produkcji wysokiej jakości papieru. 

Europejski ekologiczny len jest całkowicie naturalny, bezpieczny dla skóry i organizmu człowieka oraz przyjazny w użytkowaniu. W świetle postępującej świadomości w odniesieniu do środowiska naturalnego jest to również surowiec całkowicie dla niego bezpieczny, nie tworzący trudnych do spożytkowania odpadów.